Wetenschap achter de flamingo

Lange tijd werd gedacht dat de flamingo familie was van de ooievaar, door de fysieke gelijkenissen tussen beide soorten. Maar een grootschalig genetisch onderzoek naar 169 vogelsoorten dat in 2008 in Science werd gepubliceerd, bracht een veel verrassendere verwantschap aan het licht. Zo zou de flamingo afstammen van de fuut en een verre achterneef zijn van de duif.  

Wie aan een flamingo denkt, beeldt zich het sierlijke dier meteen in z’n kenmerkende houding in, staand op één poot in het water. Wetenschappers proberen al lang uit te vogelen waarom de flamingo zo vaak op één poot staat en hoe die dat zo lang kan volhouden zonder moe te worden. Vele hypotheses passeerden de revue: hun ene poot dicht bij het lichaam houden zou hen helpen warmte te besparen, door slechts één poot in het water te houden zouden ze minder vatbaar zijn voor parasieten en nog een andere theorie is dat op één poot staan spiervermoeidheid vermindert, waardoor flamingo's sneller kunnen bewegen wanneer ze bedreigd worden door roofdieren.

"Onderzoekers slaagden erin een dode flamingo op één poot te laten rechtstaan, zonder enige ondersteuning"
 

In 2017 bracht onderzoek op een dood exemplaar de meest sluitende reden aan het licht: wetenschappers van de Georgia Institute of Technology slaagden erin een dode flamingo op één poot te laten rechtstaan, zonder enige ondersteuning. Ze ontdekten dat de flamingo zodanig is gebouwd dat, onder druk van het gewicht van de vogel, de knie-en enkelgewrichten als het ware op slot komen te staan. In die typerende rustpositie op één poot staat een flamingo dan helemaal stabiel, zonder dat de vogel er moeite voor hoeft te doen. Het vergt minder inspanning dan op twee poten te staan, wat het dier dus heel veel energie helpt te besparen. 

Je zult zelden een flamingo in z’n eentje zien staan. Tenzij het om een verdwaald individu gaat, zoals enkele jaren geleden in het Zwin. Veel liever staan ze met z’n allen in een grote groep bij elkaar. In het Engels spreken ze dan mooi van “a flamboyance of flamingos”, terwijl we in het Nederlands op het weinig originele “een groep flamingo’s” houden.

Dat in een groep staan heeft met veiligheid te maken. Wanneer ze aan het eten zijn, steken flamingo’s hun kop in het water, op zoek naar voedsel. Ondersteboven is het natuurlijk niet zo gemakkelijk om gevaar aan te zien komen. Een vriendelijke buur is daarom een must: die kan een oogje in het zeil houden en waarschuwen voor roofdieren wanneer dat nodig is.

Het meest opvallende kenmerk van flamingo’s is hun roze kleur. Maar zo komen ze niet uit het ei. Jonge flamingo’s zijn de eerste jaren grijs en pas na verloop van tijd worden ze roze. 
 

"Flamingo's krijgen hun felle roze kleur door voedsel met veel carotenoïden te eten. Die pigmenten zorgen voor rode, roze en oranje kleuren in dieren."
 

Bij flamingo’s geldt namelijk: je bent wat je eet. Door voedsel met veel carotenoïden te eten krijgen ze die felle roze kleur. Carotenoïden zijn pigmenten die in dieren voor rode, roze en oranje kleuren zorgen en zitten bijvoorbeeld in algen, larven en garnaaltjes. Hoe meer flamingo’s daarvan binnenkrijgen, hoe feller hun kleur.

Vanuit evolutionair standpunt is die kleur voor flamingo’s trouwens erg belangrijk. Het is een duidelijk signaal aan de andere vogels: ik ben gezond en fit, want ik ben goed in staat om eten te verzamelen. Daarmee is de roze flamingo een aantrekkelijkere partner dan z’n fletse buur.